YARATICILIK VE ZEKA
“Ne kadar yaratıcıyız?”
“Yaratıcılık nasıl ölçülür? “
Yaratıcılığın nasıl ölçüleceği ile ilgili çeşitli çalışmalar yapılmış, ve “ıraksak düşünme” ve “yakınsak düşünme” yikriter almanın doğru olacağı sonucuna varılmıştır.
Iraksak düşünme, sorunlara alışılmamış ve çeşitli düşünceler sunma yetisidir. Yakınsak düşünme ise bir sorunu çözebilmek için farklı kaynakları bir araya getirebilme yetisidir.
Bunun dışında yaratıcılığı ölçmek için (birçoğunuzun bu yazıyı okumaya başladığında ilk aklına gelen) resim, müzik, şiir gibi yaratıcı ve yeni bir ürün ortaya koymalarını istemek de bir başka ölçüttür.
Amerikalı üniversite öğrencilerinin yaptığı bir çalışmada (2008) bir bıçak için alışılmamış kullanım alanları yaratmaya çalışıldı. 226 öğrencinin katıldığı bu çalışmada kurulan hakem heyeti ve katılan öğrenciler tarafından oy birliğiyle 2 cevap yaratıcı bulundu. Bu çalışma ile ilgili önemli olan kısım, kendini kısmen yaratıcı sayan ve yeniliklere açık kişilerin en yaratıcı cevapları belirlemede en iyi olduğuydu. Yani araştırma sonunda “yaratıcı insanlar iki kat yeteneklidir, hem yaratıcı fikirler ortaya sunar, hem de en iyileri seçebilir” sonucuna ulaşıldı.
Yaratıcılıkla zeka arasındaki ilişkiyi ölçmek için Almanya’ da 12-16 yaşları arasındaki öğrencilerle yapılan çalışmada da IQ ve yaratıcılık arasındaki ilişki 0,54 olarak hesaplandı. Yani belirli seviyedeki zeka insana yaratıcı olma olasılığı sunmaktadır, fakat kişi bu imkanı değerlendirmeyebilir.
YARATICILARDA DELİLİK VAR MIDIR?
Yaratıcılıkta iç motivasyon ve hazırlanma gerekir. Kendinizi gösterip sivrilebileceğiniz bir alanda uzmanlık kazanmak için yıllar harcamanız gerekir, bu hazırlanma sürecidir. Bu süreçte ortaya koyacağınız ürünlerden ve gelişiminizden haz almanız gerekir bu da iç motivasyondur. Peki delilik kısmı nereden gelmektedir? Bu fikrin tarihi Plato’ya kadar gider. Krepli (1921) Manik depresif delilikten ya da çift kutuplu rahatsızlıktan muzdarip bireylerin manik safhalarının aşırı yaratıcılığa yol açtığını söylemiştir. Sanat ve bilim alanındaki birçok önemli ismin bu tür duygudurumbozukluklarından rahatsız olduğu gerçeği göz ardı edilemez. Fakat bu anekdottan öteye gidememiştir, kesin bir bilgi yoktur.
YARATICILIKTA KÜLTÜRÜN ETKİSİ
Kültürel yapı yaratıcılığı etkilemektedir. Çok kültürlü deneyimlerin olumlu etkileri bulunmaktadır. Başka kültürle iletişim bireye tanınmayan kaynaklar ve mekanlardan gelen fikirleri geliştirmede ve farklı kültürlerden uyuşmayan fikirleri sentezlemede deneyim kazandırmaktadır.
Ülkemizdeki kültürel zenginlik göz önüne alındığında yaratıcı çok fazla bireyler olması mümkündür, sosyal medyadaki yaratıcı paylaşımlar da aslında bunun küçük bir göstergesidir. Fakat eğitim sistemimiz ve aile baskısı nedeniyle mevcut yaratıcılığımız baltalanmaktadır. Çocuğunun Mozart gibi bir müzisyen, Salvador Dali gibi bir ressam olmasını isteyen ebeveyn sayısı ülkemizde yok denecek kadar azdır. Genelde cevaplar doktor, öğretmen, mühendis, polis…vb. düzenli maaş ile çalışılabilecek garanti meslek diye tabir edilen meslekler şeklinde gelecektir.
UZAK GELECEĞİ PLANLARKEN DAHA YARATICIYIZ
İnsanların yakın ve uzak gelecek planlarını inceleyen bir çalışma sonuçları şu şekildedir. Bireylerden yarın için ve 1 yıl sonrası için bir parti organize etmeleri istenmiştir. Yarın için yapılan planlar daha kısıtlı ve gerçekçiyken, 1 yıl sonrası için yapılan planlarda kişilerin oldukça yaratıcı olabildiği görülmüştür.
SONUÇ: Kişiler farklı düzeylerde yaratıcılığa sahiptir. Bunu köreltmek ya da geliştirmek bizim elimizdedir. Zeka ile bağlantısında her IQ puanı yüksek olan birey yaratıcı olacak diye bir durum yoktur. Fakat yaratıcı olan bireylerin IQ puanları genellikle yüksektir. Yaratıcılığın sadece resim, müzik gibi ürünler ortaya koymakla bitmediğini, problem çözme becerilerinin de yaratıcılık gerektirdiğini unutmamak gerekir.
YARATICILIĞINIZI DEĞERLENDİRİN
- Aklınıza gelen bütün kare nesneleri söyleyin.
- Bir tuğla nasıl kullanılabilir, aklınıza gelenleri söyleyin.
- 3 dakika içinde yenilebilir, beyaz şeylerin yapabildiğiniz kadar uzun bir listesini yapın.
- Bıçak için alışılmamış kullanım alanları yaratın.
(Cevaplarınızı bizimle paylaşmayı unutmayın )
20.11.2016
PSİKOLOG
AYÇA YENİCELİ GÜLAN
Özel Şirince Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi
