Olumsuz davranışın tespiti için 5 aşama doğru değerlendirmelidir?
- Olumsuz davranış nedir? (Ör: yüksek sesle, uzun süreli ağlama)
- Olumsuz davranışın sıklığı ve süresi nasıl? (Ör: 1 aydır, günde en az 3 kere)
- Olumsuz davranışın öncesinde ne olmaktadır? (Ör: bir yeri ağrıyor, bir istediği yapılmadı)
- Olumsuz davranış sırasında ne oluyor? (Ör: anne susması için ona bağırıyor)
- Olumsuz davranış sonrasında ne oluyor? (Ör: ağlamayı tablet ile oyun oynayınca sonlandırıyor)
Mola Tekniği
Çocuk açısından her türlü etkinliğin kısa süreliğine durdurulması olarak tanımlanabilir. Bu teknikte kritik olan nokta sıcağı sıcağına müdahaledir. Olumsuz davranıştan sonra 10 saniye içinde mola alanına götürülmelidir. Bu nedenle olumsuz davranışı sizin mutlaka gözünüzle görmüş ya da kendi kulağınızla duymuş olmanız gerekmektedir. Özellikle 2-5 yaş arasında mola tekniğinin hızlı müdahalesi çok önemlidir.
Mola tekniği öfke nöbetleri, başkalarına tekme atmak, saçını çekmek, tükürmek, oyuncakları fırlatmak, kırmak gibi davranışlar için uygundur.
Anne-babaya bağımlılık, giysi ve oyuncaklarını toplamamak, korkaklık ve doğrudan gözlemlemediğimiz olumsuz davranışlar için uygun değildir.
Avantajları
- Mola bittikten sonra ebeveyn-çocuk ilişkisi hızlıca normale döner.
- Ebeveynler için saldırgan olmayan, uygulaması kolay bir yöntemdir.
- Birçok kötü davranışı kısa sürede zayıflatır, sonlandırır.
- Anne-babalar bu yöntemi uygularken kendilerini daha az üzgün ve kızgın hissetmektedir.
Mola yeri belirlerken nelere dikkat edilmelidir?
- Mola yeri aydınlık, güvenilir bir yer olmalıdır.
- Mola yerinde ilgi çekecek oyuncak…vb. bulunmamalıdır. Çocuk için sıkıcı bir yer olmalıdır.
- Olumsuz davranıştan sonra 10 sn içinde ulaşılabilecek uzaklıkta olmalıdır.
- 2-5 yaş arası çocuklar için arkası dik büyük bir sandalye uygunken, 5-10 yaş arası çocuklar için ayrı bir mola odası uygundur.
Tekniğin uygulanmasında önemli noktalar;
- Hedef davranışı seçin, belli bir sürede kaç kez yapıldığını not alın.
- Molayı hedef davranış her yapıldığında tekrar tekrar uygulayın.
- Mutfak saati gibi dakika kurulmalı bir saat kullanın.
- Çocuğun yaşı ile mola süresinin dakikası doğru orantılıdır. (Örn: 3 yaş için 3 dk, 4 yaş için 4 dk.)
- Saat çalana kadar çocukla her türlü ilişkiyi kesin.
- Saat çaldıktan sonra başlangıçta siz neden molaya gönderdiğinizi açıklayın. Tekrarlar arttıkça onun neden molada olduğunu açıklamasını isteyebilirsiniz.
- Molaya getirirken kuracağınız iletişim 10 sözcükten fazla olmamalıdır.
- Mola süresince görmezden gelmeniz gerekmektedir. Mutlaka bu süre içinde başka bir şeyle uğraşıyormuş gibi yapın veya odadan çıkın. Göz göze gelmemeye çalışın. Onunla sözel olarak hiçbir şekilde iletişim kurmayın, azarlamayın, tartışmayın.
Çocuklar için de yetişkinler için de olumsuz davranışların yerini olumlu davranışlara bıraktığı mutlu günlere…
Uzm. Psk. Ayça YENİCELİ GÜLAN
ÖZEL ŞİRİNCE ÖZEL EĞİTİM ve REHABİLİTASYON MERKEZİ
