Bir insanın suçlanmadan kaçmak, ödüllendirilme ya da birine zarar vermek  için bir başka insanı açıkça yanıltma çabasıdır.

6 yaşından küçük çocuklar hayali ve gerçeği birbirinden ayırmaktan zorlanırlar. Ancak u durumun ilkokul yıllarında devam etmesi durumunda özellikle de 4. Sınıf sonrasında probleme dönüşebilmektedir.  Çünkü 6 yaş sonrasında çocuklar hayal ve gerçeği ayırt edebilecek olgunluğa ulaşabilirler. En çok karşılaşılan iki yalancılık türünden biri uygunsuz davranışı otorite sahibi kişiden saklamak, diğeri ise kendini suçsuz göstermeye çalışmaktır.

Kimse hatalı olmak istemez, çocuklarda yanlış davranışlarını gizlemek isteyebilirler.  Fakat yanlışlarını itiraf etme ve suçları ile baş etmeği öğrenmelidirler.  Yapılan araştırmalar sonucunda: anne ve babası baskıcı tutum sergileyen çocuklar hatalarını kabul etme konusunda zorlanmaktadırlar. Hatasını kabul eden, dürüst davranması sonucunda bu davranışı söylenerek pekiştirilmesi durumunda çocuğun bu davranışının kalıcılığını etkileyebilir.  Anne ve babalar çocuğun söylediği her yalanın psikolojik bir problem olmadığını bilmeli, fakat başka bir problem belirtisi olduğunu düşündürebilir. Yalanın hangi durumda söylendiğini bilmek,  yapılması gerekenler ile ilgili fikir verebilir.               Çocuğunuzun yalan söylediğini fark ettiğinizde bunu geçiştirmeden bu durumun farkında olduğunuzu belirtin. Böyle durumlarda cezalandırmak yerine sizin ona dürüst davrandığınızı ve onun da size dürüst davranmasını beklediğinizi belirtmeniz daha etkili olabilir. Davranışlarınız çocuk için model teşkil eder, dolayısıyla dürüst davranmanız çok önemlidir. Çocuğunuz sizden ir şey istediğinde paramız yok deyip ona almaz da kendiniz için bir şey alırsanız çocuğunuz da yalan söylemenin normal olduğunu düşünebilir. Böyle durumlarda paranızın daha öncelikli ihtiyaçlar için gerekli olduğunu ona anlatabilir, … Olduğunda onun bu ihtiyacını karşılayabileceğinizi anlatabilirsiniz.

Anne – babalar neler yapabilir?

  • Aşırı baskıcı ve tehditkâr olmayın.
  • Özgüvenini destekleyici davranışlarda ulunun.
  • Hata yapmaktan korkmaması gerektiğini öğretin.
  • Ona güvendiğinizi hissettirin.
  • Davranışlarınızın çocuğunuza model teşkil ettiğini unutmayın.
  • Çocuğunuz yalan söylediğinde bu durumu geçiştirmeyip durumun farkında olduğunuzu belirtin.

 

Leman KAYA

Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Öğretmeni

Özel Eğitim Uzmanı

Özel Şirince Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi