Benlik kavramını açıklayacak olursak: Çocuğumuzun kendini algılama biçimi diyebiliriz. Bir başka değişle , benlik kavramı, çocuğun kendi kafasında kendisiyle ilgili çizdiği görünümdür. Benlik kavramı, çocuğumuzun içe kapanık ya da dışa dönük, kendine güvenen ya da güvenmeyen bir kişilik yapısında olmasıyla yakından ilişkilidir.
Peki biz anne, babalar çocuğumuzun olumlu bir benlik kavramına sahip olması için neler yapmalıyız ?
-Aile içerisinde olumlu iletişim kurmalıyız. Örn ,sesimizin yüksekliğine dikkat ederek, olumlu kelimeler kullanarak ve birbirimizin sözünün bitmesini bekleyerek vb. davranışlara dikkat ederek olumlu iletişim kurmuş oluruz.
-Çocuğumuz ile göz kontağı kurarak konuşmalıyız. Örn; yüz yüze ve aynı hizada olacak şekilde durarak.
-Çocuğumuzun anlattıklarını önemseyerek dinlemeliyiz. Örn ; çocuğun söylediklerini tekrar ederek, hissettikleriyle ilgili yorumlar yaparak.
-Çocuğumuzun sadece başarılarını değil , çabalarını da görmezden gelmemeli sözel olarak ödüllendirmeli, yaptığı iş ile ilgili onu motive etmeliyiz.
-Çocuğumuzun ihtiyaçlarını yerinde ve zamanında karşılayarak kendini güvende hissetmesini sağlamalıyız. Bebeklikte bebeğin ağlama tonundan anne ve birincil bakıcı ihtiyaçlarını anlamalı ve gidermeli, çocuklukta ise anne , baba ve diğer aile büyükleri söylediği kelimelerden ve yaptığı davranışlardan ihtiyaçlarını anlamalı ve gidermelidir.
-Aşırı koruyucu davranmamalıyız. Örn; yapabileceği davranışları yapması için fırsat vermeli, yerine yapmamalıyız.
-Çocuğumuzla ilgili ya da aile içerisinde alınan karlarla ilgili onun da fikrini alarak duygu ve düşüncelerinin önemsendiğini hissettirmeliyiz.
-Yapmış olduğu etkinlikler, olumlu davranışlar ile ilgili güzel sözler söyleyemeliyiz.
-Çocuğumuzu olduğu gibi kabul etmeli onu değiştirmeye çalışmamalıyız. Örn; çocuğun ilgi duyduğu alanları kabul edip kendi ilgi alanlarımıza, yönlendirmeye çalışmamak.
-Rica etmeli, emretmemeliyiz. Örn; çocuğunkendi görevlerini yerine getirmesi için ‘yap ‘ ifadesini kullanarak söyleyebiliriz ancak kendi isteklerimizi yerine getirmesi için rica etmeliyiz.
Çocuğumuzun benlik kavramını olumsuz etkileyebilecek davranışlarımız nelerdir?
-çocuğumuzun yapmış olduğu olumlu davranışlardan bahsetmek yerine olumsuzları dile getirmek ve sert bir şekilde değiştirmeye çalışmak.
– Bir başkasının yanında yapamadıklarından bahsetmek .
– Başka çocuklar veya kardeşleriyle kıyaslamak.
-Çocuktan kusursuz olmayı beklemek.
-Yetişkin gibi davranmasını beklemek.
-Çocuğu cezalandırmak.
-Aşırı baskıcı ya da otoriter tutum sergilemek. Örn; Yapmak istemediği şeyleri açıklamadan, nedenini anlatmadan zorla yaptırmak.
Çocuklarımızın isteklerini yaparak ve alarak onlara anlık mutluluklar yaşatmış oluruz, ancak çocuklarımızı oldukları gibi kabul ederek ve insan olarak değer verilen bir ortamda büyümelerini sağlayarak olumlu benlik kavramı oluşumunu desteklemiş oluruz, kendilerine güvenen ve mutlu büyüyen çocuklar olmalarına önemli katkı sağlamış oluruz.
Leman KAYA
Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Öğretmeni
Özel Eğitim Uzmanı
Özel Şirince Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi
